بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 21

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

الف به خاک کشیدن(خجالت کشیدن)
آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن
اسیر خاک-مرده-تن‌پرور

تخم مرغ کسی زرده نداشتن-حقه باز بودن
تلنگ در رفتن-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

 

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن
حظ کردن-لذت بردن

خاکروبه-زباله-آشغال

دادستانی-دادخواهی-کار دادستان

بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری

خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

چشم شور-آن که چشم زخم زند
بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن
بکُش-تا سر حد مرگ-بیش از حد توانایی

آتشی شدن-از کوره در رفتن

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش
اهل بیت(اهل خانه، خانواده)

راست رو-رو به رو-مقابل

آزگار(زمان دراز)

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر
خربان-صاحب خر-خرکچی

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه

آن روی کسی بالا آمدن-خشمگین شدن
از آب کره گرفتن(از آب روغن گرفتن)

پاچین-دامن زنانه

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

باب شدن-معمول و رایج شدن

بده اون دستت-آی زکی !
حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن
اصحاب منقل(اهل گفت‌وگو و سخن)

چوروکیده-پر چین و چوروک

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن
بست نشستن-پناه بردن به بست برای در امان ماندن از تعرض

به زمین انداختن روی کسی-در خواست کسی را رد کردن

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

 

زنگوله پای تابوت-فرزند مرد یا زن پیر

حق نشناس-نا سپاس

 

چراغ دستی-چراغ قابل حمل با دست

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن
اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

 

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

دل کسی برای چیزی لک زدن-بسیار آرزومند چیزی بودن-سخت در حسرت چیزی بودن

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

 

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

دستی-به عمد-از روی تعمد

 
اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)
 

از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

آبکی(بی‌ارزش، از روی بی‌علاقگی)

اشرفِ خر-حریصی که زیان کند-نه خود خورد و نه به دیگران خوراند

پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

آواز خر در چمن-آواز ناخوش و گوش‌خراش

تخم مرغ کسی زرده نداشتن-حقه باز بودن

دیمی حرف زدن-سخن گفتن بدون اندیشیدن-حرف بی هوده و مفت زدن

پوست پیازی-نازک و بی دوام

 

پیچیدن به پر و پای کسی-با کسی بد رفتاری کردن-به کسی سخت گیری کردن

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

 

 

اشکال‌تراشی(ایرادگیری، گره در کار اندازی)

زدن برای کسی-پشت سر کسی بدگویی کردن-مورد بدبینی قرار دادن

 

پاک-به کلی-یکسره
باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

چَه چَه-صدای بلبل

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

خشتک نشور-آدم پست و بی ارزش
دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

آتش‌پاره(شوخ و شنگ، فرز و چالاک، کرم شبتاب)

تِک تِک-صدای کارکردن ساعت
ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

حساب کهنه-نگا. حساب سوخته

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

دوبله ایستادن-نگه داشتن اتوموبیل در کنار یک اتوموبیل دیگر

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن
روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

 
آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

چلچل-خال خالی-ابلق

آفتابه برداشتن(دست به آب رساندن، پابرهنه وسط حرف کسی دویدن)

بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن

 

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

دودی-اهل دود-سیگاری-تریاکی-معتاد به دخانیات

خون مردن-منجمد شدن خون در زیر پوست بر اثر ضربه

از زیر سنگ در آوردن(چیزی را هر چند نایاب و تهیه‌اش دشوار باشد به دست آوردن)

پاک-به کلی-یکسره
تلقین گفتن-مسائل دینی که بر سر گور کسی می گویند

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

آل(موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول)

 

خندق بلا-شکم

 

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن

اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

چاروادارکُش-جنس تقلبی-چیز بد

آهنگ ریپ‌دار-آهنگی که یک ضرب آن کم باشد

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

جگر را سرمه کردن-دل کسی را سوزاندن-بسیار غم دادن

دمبل و دیمبو-صدای دایره و دمبک-صدای بزن و بکوب

بازار کوفه- بازار شام

تو دهنی-ضربه ای که به دهان کسی بزنند-سخنی درشت در پاسخ کسی

بَرج-خرج های خارج از خانه

تیغ زدن-باج گرفتن-پول گرفتن و پس ندادن-جیب کسی را خالی کردن

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ
خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود

چاووش-کسی که به هنگام رفتن زایر به زیارت اشعار مناسب می خواند

خرکار-پرکار

جُنگ-کتابی که نوشته های گوناگون از نویسندگان گوناگون در آن باشد

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)
باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن
چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

بیسار-فلان
آن‌کاره(اهل آن کار (کار بد))

بلا به دور-بلاها دور باد
زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

زن آمدن-دشنامی در مقام تحقیر و ریشخند
چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

دان دان شدن-دانه بستن عسل و شیره و روغن و مانند این ها

اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)

خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

 

خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

رفیق گرمابه و گلستان-دوست یکدل و صمیمی و وفادار-یار غار

پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

آش هفت جوش-قضیه‌ی پیچیده

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

تسبیح انداختن-یک یک دانه های تسبیح را از زیر انگشتان گذرانیدن

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

 

دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

 

تنبان درآر-بی حیا-دریده

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

 

برج ریق-برج نامیمون و نامبارک

زیر سر گذاشتن-زیر سر داشتن
ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)

خواب و خوراک-خورد و خواب

خدا و خرما را با هم خواستن-از دو محل سود بردن-دو سره بار کردن

روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

بالا آمدن دل و روده-به حالت تهوع افتادن

 

بیخ خِر کسی را چسبیدن-کسی را مقصر شناختن

ته نشین شدن-رسوب کردن

رم دادن-رماندن-فراری دادن

پرت شدن-دور افتادن از مطلب

آتشِ تر-شراب-لب معشوق

 
دبش-گس-دارای مزه ی ترش و گزنده

بَر و بیابان-دشت و صحرا

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

خوش خدمتی-خودشیرینی-چاپلوسی

تیار کردن-آماده کردن

خیط کردن-نگا. خیت کردن

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

آفتاب روی پشت بام جمع کردن-کاملا تنگدست بودن

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

جَلدی-بی درنگ-به چالاکی

دخالت کردن-در آمدن در کاری

 

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

 

خود را به موش مردگی زدن-خود را ناتوان

 

جا-رختخواب-بستر

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

اَجق وَجق(چیزی با رنگ‌های تند و زننده، دارای ترکیب ناهماهنگ)
دُم به دست دادن-بهانه به دست دادن-خود را گیر انداختن
خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

 

تخم نابسمل لا-حرام زاده

خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن

دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

از بر گفتن یا نوشتن(متنی به اتکاء حافظه)

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

 

زیرش زدن-زیر چیزی زدن

از بز حرام‌زاده‌تر(سخت‌گریز و حیله‌گر)

جفتک زن-لگد زن

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن

دمخور-مصاحب-معاشر-همنشین

تک و تو-توان و قدرت-شتاب

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

دُم به دست دادن-بهانه به دست دادن-خود را گیر انداختن

اکبیری-زشت-بی‌ریخت

دو پهلو حرف زدن-مبهم سخن گفتن

 

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

اتصالی کردن-در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن
جیم الف جا-آدم ریزه میزه

درد دل-غم و اندوه درونی

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

خاکسترمال کردن-شستن ظرف با مالیدن خاکستر به آن

روی چشم-اطاعت می شود !

پایان نامه-رساله ی پایان تحصیل

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

آب برداشتن-هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن

خایه دار-با جرات-شجاع

خانه خراب کردن-بدبخت کردن-بی چیز کردن

آواز دادن(خواستن)

 

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

تو سری زدن-تحمیل عقیده با دشنام و اهانت

 

دل آشوبه گرفتن-دچار حالت تهوع شدن

آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

چل زن-زن کوتاه قد

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن

حساب بالا آوردن-بدهکار شدن

دک و دنده-بالا تنه

اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن

 

خوش نشین-کسی که هر جا خواست اقامت می کند-ساکنان غیر زارع ده

ابرو آمدن(عشوه ریختن، غمزه کردن)

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است
 

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

چرند گو-یاوه گو

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

دود گرفتن-پُک زدن

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

تَپ تَپ-آواز خوردن چیزی به چیز نرم

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

زار-نا به سامان-خراب-بد

توان هماوردی با کسی را داشتن
به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن

جزغاله-سوخته-زغال شده

دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

زدن رای کسی-کسی را از تصمیمی منصرف کردن
خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن
از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)
آب بندی کردن-آرام آرام به کار انداختن دستگاه نو

پیگرد-پی گیری-تعقیب
 

 

بپا-مواظب باش-متوجه باش

 

اینجانب(تعبیر گوینده یا نویسنده از خود)

بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

خوش ترکیب-نگا. خوش تراش

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

تخته زدن-پنبه زدن

 

چراغان شدن-جشن گرفتن

بَزک-آرایش-چسان فسان

چشم و چراغ-شخص مورد علاقه-محبوب

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

از سر نو(دوباره)

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن
دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

 

 

حیدری و نعمتی-گروه های دشمن هم

 

تخم طلا گذاشتن-کنایه از چیز گران بها آوردن-کار بسیار مهمی انجام دادن

 

حرف کسی شدن با کسی-با کسی مشاجره پیدا کردن

پشه کوره-پشه ی ریز

چوچول باز-دغل-بی حیا

رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن

بی همه چیز-آدم بد جنس-نادرست-کسی که صفت خوبی ندارد
دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن
دست کسی را بند کردن-به کاری گماشتن

 
درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم
از جگر گذشتن(نامردی کردن)

تنبل خان-تن پرور

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

زرد بودن اوضاع-خراب بودن اوضاع

رها کردن به امید خدا-دست کشیدن و به جریان روزگار واگذار کردن
دندان تیز کردن-طمع کردن
این و آن را دیدن(برای انجام کاری از همه کمک گرفتن)

دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود

تَخم-مهمل تَخم
دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است
ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

حرف در آوردن-شایعه ساختن-سخن دروغ شایع کردن

خود را از تک و تا نیانداختن-به روی خود نیاوردن-به اشتباه اعتراف نکردن

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال
آش آلو شدن-خجالت‌زده شدن-سکه‌ی یک‌پول شدن-کنفت شدن

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع

 

آلت دست کسی شدن(مورد سوء استفاده قرار گرفتن)

آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن

روان کردن-از بر کردن

اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

 

خودفروش-فاحشه-خائن

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

آلاخون (و) والاخون(دربه‌در، سرگردان، آواره)

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن
دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن

 

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

زود رنج-نازک دل-حساس

پس نشستن-عقب نشینی کردن

حاضر به یراق-حاضر و آماده

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

 

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

حلوا جوزی-آدم ساده دل و سر به راه-پر حوصله و مطیع

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن
پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است
التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)

 
زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد