لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 322

ذلیل مرده-ذلیل شده

رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن

ازرق(چشم زاغ)

 

تخته پاک کن-چیزی که با آن تخته سیاه را در کلاس پاک می کنند

پُر-لبریز-کامل-سیر-زیاد
تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

از لجِ-از سر لجاجت-از روی خشم

پس دادن-خریده ای را به فروشنده باز گردانیدن-باز دادن چیزی که گرفته اند

دست پیش-گدا

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

آب باریکه-درآمد اندک اما مرتب

 
جمع کردن-گرد آوردن

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

ازخداخواسته(آرزومند، مشتاق)

 

آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)

اختر شمردن(شب‌بیداری)

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن

 
بالای چشمت ابروست- به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست
بیرون روش-اسهال-شکم روش

در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

آبدست-ماهر-استاد
زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد
خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)

به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

آفتاب گرفتن(زیر آفتاب خوابیدن)

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

روز هفتاد هزار سال-روز قیامت

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

 

بامبه-توسری

از ریخت افتادن(تناسب خود را از دست دادن، بی‌جلا و جلوه شدن)
پینه-وصله-پوست سخت شده

جیغ جیغو-اهل داد و فریاد-پر سر و صدا

چارگوش-مربع-دارای چهار زاویه-چهار خانه

ریش تراش-دستگاهی دارای تیغ برای تراشیدن ریش

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

خاج کشیدن-صلیب کشیدن

آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

از حساب پرت بودن(در اشتباه بودن)

(به زبان کودکان) زخم شدن

دوا خور-معتاد به الکل

باردار-آبستن-حامله

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

از سر نو-دوباره

دستکاری-دست بردن در چیزی

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

تیر گذاشتن و تفنگ برداشتن-نهایت عصبانیت-بد و بیراه گفتن

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

خشتک نشور-آدم پست و بی ارزش

جای پا-اثر-نشانه-رد

دهن دره-خمیازه

زیر غلیانی-ناشتایی-غذای صیح-چارپایه ای که زیر غلیان می گذارند

 

خیط شدن-نگا. خیت شدن

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است

تاق و توق-آواز بر هم خوردن دو چیز

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

رک حرف زدن-بدون پروا و ملاحظه حرف زدن-صریح و روشن سخن گفتن

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

چهار چوب-محدوده-قاب

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی
تِر زدن-خراب کردن کار

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

بالا آوردن-استفراغ کردن

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

خنک کردن-سرد کردن

خرج برداشتن-پول لازم داشتن
دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

 

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو
ریش کسی را چسبیدن-یقه ی کسی را چسبیدن

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن

آفتاب گرفتن-زیر آفتاب خوابیدن

اوا خواهر-مرد زن‌نما-مردی که علائق زنانه دارد

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

زنندگی-زشتی-نفرت انگیزی

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند
دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

چپو کردن-چاپیدن-غارت کردن

تخت سینه-وسط سینه

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

 

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت
دست و بال کسی تنگ بودن-تنگدست بودن-فقیر بودن

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

چراغانی کردن-جشن گرفتن

دست خوش !-آفرین

 

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

 
خاله ی خر عمه ی گاو-بسیار نفهم-از اصل و نسب نادان

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

پیش بینی کردن کار یا شخصی
به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه

جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری

 
بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت(ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست)

روان کردن-از بر کردن

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

آیینه‌ی اسکندری-آفتاب

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)

 

از منبر پایین آمدن-از پرچانگی دست برداشتن-سخن را به پایان آوردن
دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

 

 

ابرو انداختن(ابرو آمدن)

حمام گرفتن-منظور دوش گرفتن است

 

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

ای والله گفتن-به برتری کسی بر خود اقرار کردن

به محضِ-به مجرد ِ-همان وقت که
خبرگزاری-موسسه ی خبرگیری و انتشار خبر

آجرپاره(جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره)

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

 

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

خنگ-نادان-ابله-کودن

بند کردن-محکم کردن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

 

پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی
آب آتش مزاج(می سرخ)

خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه

خوش مسلک-خوش روش-نیکو طریقت
دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده

پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)
پر بودن خیک کسی-سیر بودن

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

پایین دست-طرف پایین

خراب کردن دختر-دختری را منحرف کردن

از پا ننشستن(سماجت ورزیدن، از کوشش دست نکشیدن)

دوش گرفتن-زیر دوش ایستادن و خود را شستن

 

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

 

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

 

 

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

خاک بر سری-بی آبرویی
زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری
اشتر گربه-چیزهای نامتناسب با هم

آب نمک زدن(با شیرین زبانی گفتن)

تلقین گفتن-مسائل دینی که بر سر گور کسی می گویند
خال-نقطه ی سیاه-لکه

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

آمد-فرخندگی-خوش‌قدمی

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

تپه گذاشتن-بول کردن

جا نیاوردن-کسی را نشناختن

 

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

از دور دستی برآتش داشتن(آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن)

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

چوب تو ماتحت کسی کردن-نگا. چوب به آستین کسی کردن

انداختنی(جنس نامرغوب)

جوغ-جوی آب

حق و حساب-باج سبیل-رشوه

خروار-کنایه از مقدار زیاد
تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن
به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

 

حلال و حرام کردن-پای بند نبودن به دستورات شرعی
چادر نماز-چادری که زنان هنگام خواندن نماز بر سر می کنند

 

 

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

بی کلاه ماندن سر-بی نصیب ماندن-چیزی بدست نیاوردن

خوره-جذام-آکله

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

دو آمدن-دور برداشتن-شاخ و شانه کشیدن-قیافه گرفتن

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

(به زبان کودکان) زخم شدن

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

تل انبار-توده-انباشته
زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی

رسوخ کردن-در دل اثر کردن-رخنه و نفوذ کردن
به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن
دُم به دست دادن-بهانه به دست دادن-خود را گیر انداختن

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)

درسته-یکجا-یکپارچه-کاملن

دزدی گرگی-دله دزدی

چو-شایعه

دنگ دنگ-صدای برخورد دو چیز سخت به هم

راحت کردن-کشتن

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

تیک تیک لرزی-دن به شدت لرزیدن

دخل کسی آمدن-کلک کسی کنده شدن-کار کسی ساخته شدن-نابود شدن

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

جان به لب رسانیدن-صبر و طاقت کسی را تمام کردن

چارخیابان-میدانی که چهار خیابان به آن باز می شوند
بسیار دلواپس و نگران بودن
پشت سر کسی حرف زدن-در غیاب کسی از او بد گفتن

انگشت در سوراخ مار کردن(دانسته خود را هلاک کردن)

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

پاشنه بخواب-کفش راحتی

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

انداختنی(جنس نامرغوب)

 

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

آبشان از یک جوی نرفتن(همداستان شدنشان ممکن نبودن، با هم نساختن)

تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

روز هفتاد هزار سال-روز قیامت

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

 

 

چغلی کردن-شکایت کردن

پیر بی خواب-کسی که دیر یا کم بخوابد-کودک

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

پا روی دم سگ گذاشتن-خشم شخص پستی را برانگیختن

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی

دنگ انداختن-نزدیکی جنسی کردن

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود
آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

جادو و جنبل-دعاهایی که برای قضای حاجات یا دفع بیماری و از این قبیل می خوانند

پشکل-سرگین حیوانات اهلی

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

ریختن مو-سخت وحشت کردن

دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل
 

آب مریم(شیره‌ی انگور، عصمت و طهارت)

 

جِر جِر کردن-چیزی را پاره پاره و ریز کردن-مانند کاغذ و پارچه

زین کردن گربه ی کسی-کسی را به زحمت انداختن-کسی را گرفتار دردسر و ناراحتی کردن

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

از کیسه شدن(هدر شدن، ضرر کردن)

خاطر جمع-مطمئن

جیزگر خانه-محل رباخواری و قرض دادن پول در برابر اموال منقول

 

ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

 
زیر سبیل در کردن-به روی خود نیاوردن-درگذشتن

دولت منزل-دولت سرا

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن

امروزه روز(این روزها، در این دوره و زمانه)

پس رفتن-عقب رفتن

 

بد معامله-آن که در معامله ناراستی کند

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

به عمل آوردن-به اجرا در آوردن-برای استفاده آماده کردن
پشت سر هم-پیاپی متوالی
چشه ؟-او را چه شده ؟

جراندن-جر دادن-پاره کردن

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

ذوق کردن-خوش حال شدن-شاد شدن

 

جانور-کرم شکم و معده
دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

 

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

چشم خوردن-نظر خوردن

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

جنجال-هیاهو-داد و فریاد-غوغا

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

دستبوس-زیارت-دیدار-شزفیابی

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

بازرس-مامور بررسی و کنترل

خر آوردن-بدبخت شدن

 

 
دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

خارج از حد-بیش از اندازه
بَرج-خرج های خارج از خانه

دماغ-حال و حوصله-رغبت-علاقه-کبر و خودپسندی-مُف-خلط بینی

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان

 
حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

البرز(بلندقامت، دلیر)

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

حمله گرفتن-غش کردن

آیۀ یاس خواندن-هرچیزی را پیش از بررسی محکوم به شکست کردن

چماق-چوبدست-گرز

پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

 

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

بومی-محلی-اهل همان سرزمین
آب و رنگ-طراوت و شادابی

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

چس خور-آدم خسیس-بخیل
پیش زدن-جلو زدن-سبقت گرفتن
پای کسی حساب کردن-به حساب کسی گذاشتن

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

پی گرفتن-دنبال کردن کار
بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

تپق-گرفتگی زبان

تنگاتنگ-بسیار نزدیک به هم-بدون فاصله

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

با هم کنار آمدن-با هم ساختن

جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود

خود را به کوچه ی علی چپ زدن-خود را بی اطلاع نشان دادن

دوام آوردن-استقامت کردن

چُر-ادرار

پیش کسوتی-قدمت و برتری

دور سر گرداندن-بلاتکلیف گذاشتن-معطل گذاشتن

دیر کرد-تاخیر-تعویق

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

آفتاب برِ دیوار آمدن(به پایان آمدن عمر)

تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن
زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

از قلم افتادن(فراموش شدن، مورد بی‌مهری قرار گرفتن)

دولاب-گنجه-کمد-قفسه
استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)
خوش قلق-رام-خوش خوی

خیس کردن-ادرار کردن به خود

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

زیر جلکی-پنهانی

جای ارزن نبودن-بسیار شلوغ بودن-جای سورن انداختن نبودن-سگ صاحبش را نشناختن
اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)
در هچل افتادن-دچار درد سر شدن-به درد سر افتادن

بی شوخی-جدا-بدون شوخی

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن
باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

آب به ‌زیر کسی آمدن(سراسیمه شدن)

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

دایی-برادر مادر-لقبی برای ابراز صمیمیت

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

جَرّ-کشمکش دعوا

ذلیل مرده-ذلیل شده