بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 281

بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن

بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه

دبه-ظرف-کوزه

د ِهه !-کلمه ای برای پرسش به معنی چرا چنین می کنی؟ چرا چنین می گویی؟ یا برای بیان اعتراض به کاری

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

 

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

زبان دراز-بی ادب-گستاخ-کسی که با گستاخی خارج از حد خود سخن بگوید

 

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن
اتر خان رشتی(آدم پرافاده)
از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)
از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

 

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن
در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

آبدست-ماهر-استاد

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

پَرپَر زدن-به سختی جان کندن-بی تابی بسیار کردن

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

دیر رس-میوه ای که دیر می رسد

جد و آباد درآوردن و گفتن-دشنام دادن-ناسزا گفتن

دل کسی تاقچه نداشتن-بی نهایت رک و صریح بودن

 

این هلو این هم گلو-مثل آب خوردن-انجام این کار بسیار آسان است

دس دس کردن-دست زدن-طول دادن-وقت گذراندن
انسان بودن-شریف و درست بودن

پشت پا زدن به چیزی-چشم پوشی کردن از چیزی
درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

خط کشیدن دور چیزی-چیزی را کنار نهادن-دست کشیدن از چیزی

 

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

چله داشتن-عزادار بودن در روز چهلم مرگ عزیزی

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

از یک قماش بودن-سر و ته یک کرباس بودن

 

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن

رفتن تو هم-به فکر فرو رفتن-غمگین شدن-پریشان خاطر شدن

آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار
حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

 
ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

خواربار-ارزاق-خوراک

رج زدن-ردیف ایستادن-صف بستن-نوشتن مشق به ترتیب عمودی

شعله‌ی آتش

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

 

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

بغل زدن-زیر بازو گرفتن

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

بی تفاوت-بی اعتنا

رنگی-دارای رنگ-آلوده بودن به رنگ

 

بلند بالا-قد بلند

اُق زدن-بالا آوردن

چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

آتو-بهانه-دستاویز-نقطه‌ضعف

خوشگلک-با خوشگلی اندک

باریک اندام-لاغر و ظریف

پا خورشی-وسایل لازم برای پخت خورش

باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی

بازم تو-نسبت به دیگران تو بهتر بودی

دختر خانم-خطابی احترام آمیز برای دختران

آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن

خلق الله-مردم

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

 

 
ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

چهار خانه-شطرنجی-خشت خشتی
تر دست-ماهر-شعبده باز
چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن
خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل
برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

ابرو تنگ کردن-ناز و غمزه نمودن-افاده و بی‌اعتنایی کردن

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

حیا را خوردن و آبرو را قی کردن-بسیار بی حیا و گستاخ بودن

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

خرج برداشتن-پول لازم داشتن
جوال پنبه آوردن-حرص و طمع زیاد داشتن-میل و علاقه ی فراوان داشتن

از کیسه شدن(هدر شدن، ضرر کردن)

پا شدن-از جا برخاستن

 

درگاهی-آستانه

 
آمیزقلمدون-میرزا‌بنویس-کاتب
چک و چانه-کنایه از دهان

زبان ریختن-سر و زبان داشتن-با چرب زبانی و شیرین سخنی کار خود را کردن

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی
دست به دست گشتن-هر از گاهی نزد کسی بودن-از دستی به دست دیگری رفتن

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)
جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست
 

آب آتش زده(اشک)

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن
خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

(به زبان کودکان) زخم شدن

پِهِن پا زدن-بیکاره و ولگرد بودن

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

توله سگ-در حالت تحقیر: بچه

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

دل کسی را به دست آوردن-کسی را با نیکی و محبت از خود خشنود کردن

خواربار-ارزاق-خوراک

خاکروبه ای-سپور-آشغالی

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

تُخم-اصل هرچیزی-دانه

پوست کندن-سخت تنبیه کردن

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن
جلز-نگا. جز
جی جی باجی-صمیمیت بسیار زیاد ولی غیر واقعی

 

پشه کوره-پشه ی ریز

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

بالینی-کلینیکی

 

خوش لباس-نگا. خوش پوش

دود-دخانیات-مواد مخدر

بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد
 

 

حرف کسی در رو داشتن-دارای نفوذ بودن

خیکی-آدم چاق و فربه

رانده و مانده-بدبخت و وامانده

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

دور از جناب ب-لانسبت
بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن
حلق آویز-به دار کشیده

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

از شیر گرفتن(به دوره‌ی نوزادی پایان دادن)
 

تار-از محلی راندن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

بابا بزرگ-پدر بزرگ

تِر زدن-خراب کردن کار

به تخته زدن-در مقام تعریف و چشم نخوردن کسی بکار می برند

زیر دُم سُست-زن منحرف

دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن

چرخ کردن-دوختن با چرخ خیاطی-خرد کردن گوشت با چرخ گوشتی

بد قول-بد عهد-آن که به قول خود وفا نکند

پدر زن سلام-نخستین دیدار داماد در خانه پدر زن

دلمه شدن-بسته شدن
دلمه-لخته-منعقد-سفت شده
روغن زرد-روغن حیوانی

پراندن-بی اراده حرف درشت و بی جایی در سخن آوردن-گاه گاه در نهان تباهی کردن زن

روده بر شدن-سخت خندیدن-از شدت خنده بی حال شدن
زیر آب کردن سر کسی-کسی را بی سر و صدا کشتن

 

چار دیواری-خانه

بجایی رسیدن-به مقصود رسیدن-مقام یافتن

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)
بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

پا سوخت-پا بد-بد شانس

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

دزدیده-دزدکی

چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی

خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

بیلاخ نشان دادن-حرف طرف را باور نکردن-شیشکی بستن

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن
آدم نچسب(کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند)

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

تلخه-تریاک-سوخته

رو انداز-لحاف

بی نماز شدن-گرفتار عادت ماهانه شدن

تیپا زدن-با نوک پا ضربه زدن

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده
پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی

دست کم-حداقل

خیرات کردن-چیزی را
پهلو فنگ-نگاه داشتن تفنگ به موازات و عمود بر زمین

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب
جارچی-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود-دهن لق

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر
آب سیر(جانور خوش‌رفتار)

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

دوره کردن-درسی را دوباره و سه باره خواندن-حلقه زدن به دور چیزی یا کسی

خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

حال نداشتن-مریض بودن-بی حال بودن

خفگی-حالت فشردگی گلو و تنگی نفس

به کرسی نشاندن حرف-سخن خود را تحمیل کردن-مقصود خود را ثابت کردن

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

چادر چاقچور-لباس بیرون رفتن زن با حجاب ایرانی در گذشته

چشم نازک کردن-ناز و افاده کردن

دماغ گنده-ثروتمند-سرشناس
زار زدن لباس به تن-ناجور و نامناسب بودن لباس

پینه-وصله-پوست سخت شده

تبریک گفتن-خجسته باد گفتن-دعای برکت کردن

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

از اوناش نبودن ( فقط به‌صورت منفی)(از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است)
آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع
جوان مرگ شدن-در جوانی مردن
 

بنده منزل-خانه ی من

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

ختنه نکرده-آزمند-پول پرست-نامسلمان-پدر سوخته
چل و چو انداختن-منتشر کردن شایعه

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

 

پُر پشت-انبوه-بسیار روییده

چراغ پا شدن-بر روی دو پا ایستادن اسب

 

ز ِله-ستوه-عجز

افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو

زردی کشیدن-تحمل کردن-سختی دیدن-انتظار کشیدن

دستکاری-دست بردن در چیزی

دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

 

تُف به دهن-حیرت زده

 

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

از کسی کشیدن-از کسی رنج کشیدن

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

برداشتن-قبول کردن-اختیار کردن

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

تو ذوق کسی خوردن-از سخن یا رفتاری دمغ شدن
آب تاختن(پیشاب کردن)

آدم ثانی-حضرت نوح

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر
ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

روی شاخ بودن-مسلم بودن-قطعی بودن
چله-چاق-چرب و چیلی

چشم سفیدی کردن-پر رویی کردن-گوش به حرف ندادن

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)
زکی-لفظی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

پاپی چیزی بودن-چیزی را دنبال کردن-به چیزی محل گذاشتن

زیر و زبر گذاشتن-اعراب گذاشتن بر حروف

آتش سوزاندن(شیطنت و شرارت کردن)

 

پل آن سوی رود بودن-کاری بی هوده بودن

 

پیش کسوتی-قدمت و برتری

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

دُم در آوردن-گستاخ شدن-پر رو شدن-جرات یافتن

درز گرفته-کوتاه کرده

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن
آتش زیر پا داشتن-بی‌قرار بودن

آلونک‌نشین-ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

چیز-آلت تناسلی

آبِ خشک(آب بسته)

حساب بردن-پروا داشتن-اطاعت کردن

 
دل دادن-دقت کردن-توجه کردن-عاشق شدن

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

پایین دست-طرف پایین

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن
اوستا چسک(فضول و مزاحم، سرخر)

 

خوره-جذام-آکله

حال نداشتن-مریض بودن-بی حال بودن

زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن

جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن

تیر کردن کسی-کسی را تحریک کردن و به کاری واداشتن

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)

حظ کردن-لذت بردن

آزگار(زمان دراز)

 

چاخان پاخان-دروغ

زینه-پله

چینی بند زنی-عمل چینی بند زدن

چهار عمل اصلی-جمع و تفریق و ضرب و تقسیم

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

 

 

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

تخت و تبارک-با آسودگی خیال

 
زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

 

ریش بابا-نوعی انگور درشت دانه

 
به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن
دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی

دست کسی را کوتاه کردن-کسی را از چیزی یا کاری کنار گذاشتن

خودخوری-حالت خودخور

پر و پخش-پراکنده

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

بدک-نه چندان بد

حسابگر-کسی که در کارها سود و زیان خود را در نظر می گیرد
زجرکش کردن-به زجر و شکنجه کشتن
دو سر قاف-دشنامی زشت که گاه برای شوخی نیز گفته می شود
بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

آب نخوردن چشم(امید نداشتن)

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)

خود را به نفهمی زدن-تظاهر به نفهمیدن کردن

زمین گیر شدن-ناتوان شدن از پیری یا بیماری
دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

با حال-آدم سرحال و خوش-چیز یا جای دلپذیر
جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

 

آتشِ بسته-طلا

باد گرفتن-مغرور شدن

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)